01 Voorwoord
Het jaar 2021 werd voor een groot deel ook voor ons Hart Vaat Long Centrum getekend door de coronapandemie. Ook wij hebben dezelfde moeilijke beslissingen, nare ervaringen, afzeggingen en teleurstellingen gehad als andere afdelingen. Toch zijn we in staat geweest veel werk te verzetten binnen zowel patiëntenzorg, onderzoek als onderwijs.
We zijn veel behandelingen verder en hebben onder andere de neerwaartse spiraal van een afnemend aantal hartoperaties kunnen omzetten in een heel lichte groei. Creatief plannen, opereren in het weekend en ons nieuwe UltraFastTrack programma (2 patiënten na een hartoperatie over 1 IC bed laten herstellen) hebben daaraan bijgedragen. Dat heeft van veel mensen een extra inspanning gevraagd en die is zonder vragen geleverd. Vernieuwende initiatieven bleken ook juist in deze moeilijke tijd uiterst nuttig, zoals e-consulten, thuisbehandelingen, betere patiëntenselectie en -allocatie van acute patiënten in de hele regio. Kortom vernieuwende juiste zorg op de juiste (en soms ook nieuwe) plaats! We zijn dan ook super trots op het LUMC en het hele Hart Vaat Long Centrum in het bijzonder. Wij kijken allemaal uit naar tijden waarin we wat meer ruimte krijgen.
Hoe het jaar begon
Het jaar begon natuurlijk met de officiële ingebruikname van het gehele Cardiovasculaire Interventiecentrum (CVIC). Er staat nu een heel bijzonder centrum dat uniek is in Nederland en ook van buitenlanders jaloerse blikken ontvangt.
In 2021 werd Prof. dr. Egbert Smit tevens benoemd tot afdelingshoofd van de afdeling Longziekten. Hij nam het stokje over van prof. dr. Piet Postmus. In zijn nieuwe functie heeft Smit bijzonder veel aandacht voor innovatie binnen longoncologie. Van belang is dat met zijn komst het hele palet aan longkanker behandelingen, inclusief de doelgerichte behandelingen die voorheen niet beschikbaar waren in het LUMC, toegepast kan worden.
Moeilijke boodschap
In dit jaar kreeg ons centrum ook een moeilijke boodschap van de minister van VWS, die besloot in december dat de kinderhartchirurgie uit Leiden/Amsterdam, verenigd in het Centrum Aangeboren Hartafwijkingen (CAHAL), moest verdwijnen. Dat heeft tot een storm van emoties en kritiek geleid waar we tot ver in 2022 mee bezig zijn. Zo blijkt maar weer hoe de buitenwereld een enorme invloed kan hebben op ons werk, onze ambities en onze dromen. Het leert ons dat we continu bewust moeten zijn van wat de wereld om ons heen doet en daar moeten we actief op inspelen.
In dat kader speelt de samenwerking tussen het LUMC en Amsterdam UMC op het gebied van de cardiothoracale chirurgie een heel strategische rol. Ondanks de noodzakelijke coronamaatregelen zijn er belangrijke stappen gezet. Onder andere de samenwerkingsovereenkomst is in elkaar gezet zodat deze in januari 2022 getekend kon worden. Het “Instituut voor Hart- en Longchirurgie Nederland” is daarmee inmiddels een feit en zal steeds verder vorm krijgen. Door middel van expertiseteams worden wij steeds beter, niet alleen op het gebied van zorg, maar zeker ook in onderzoek, onderwijs en opleiding. Voor onderzoek kunnen wij nu leunen op de kracht van 3 universiteiten en voor de opleiding Cardiothoracale Chirurgie maken wij gebruik van een nog veel grotere ervaring bij een staf van inmiddels 25 chirurgen, alsmede vele (kinder)cardiologen. Dus als we het hebben over “Grensverleggend Beter Worden”, de strategie van het LUMC, kunnen we wel zeggen dat wij in die lijn een enorme stap hebben gezet.
Goede scores op diverse gebieden
Uit de jaarlijkse getallen die verderop in dit verslag staan vermeld kunnen we opmaken dat we naast het verrichten van meer ingrepen, dit ook nog eens met een uitzonderlijk hoge kwaliteit hebben gedaan. De mortaliteitscijfers zijn erg fraai en dat ondanks de omstandigheden die hierboven zijn geschetst. Ook op andere gebieden hebben we een goede score: de opleidingsmonitor laat een mooi beeld zien van onze opleidingen. We hebben heel goede artsen in opleiding!
Op het gebied van onderzoek gebeurt er tevens veel. Op grote jaarlijkse congressen werd een flink aantal Leidse onderzoeksresultaten gepresenteerd en waren onze afdelingen zeer sterk vertegenwoordigd. Er mochten weer aansprekende prijzen en subsidies verwelkomd worden. We gaan niet voor minder!
Al met al is 2021 een bewogen jaar geweest. Er zijn door de lastige omstandigheden ondertussen veel nieuwe initiatieven ontstaan, ambitieuze plannen gemaakt voor verder herstel van het aantal ingrepen, fraaie onderzoeksplannen gesmeed en nieuwe gesprekken gestart om de regio beter te bedienen. Zo eindigde 2021 als een grote uitdaging voor 2022!
Afdelingshoofden Hart Vaat Long Centrum
Jaap Hamming, Wouter Jukema, Robert Klautz, Egbert Smit
03
Zorg
Het Hart Vaat Long Centrum Leiden bestaat uit een team enthousiaste medewerkers dat met veel toewijding samenwerkt met als doel goede, efficiënte en veilige zorg te bieden en de zorg voor patiënten met hart-, vaat- en longaandoeningen te optimaliseren.
Onze onderzoekers zijn dagelijks betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe methoden voor diagnostiek en behandeling van hart-, vaat- en longziekten. Uitvoering en vernieuwing van bestaande richtlijnen als ook het verkrijgen van nieuwe inzichten hebben wij tot doel.
Cardiothoracale chirurgie LUMC en Amsterdam UMC
Sinds maart 2019 zijn de afdelingen Cardiothoracale Chirurgie van het LUMC en het Amsterdam UMC onder leiding gekomen van één gezamenlijk afdelingshoofd, Prof. dr. R.J.M. Klautz, en is een intentieverklaring tot verdere samenwerking ondertekend.
De achterliggende gedachte bij deze beoogde samenwerking bestond uit de gevoelde noodzaak om de krachten te bundelen. Dit om een sterk, toonaangevend hart- en longchirurgisch centrum ook voor de toekomst te behouden. Los van elkaar zouden de afdelingen van beide huizen relatief klein zijn en dus met beperkte middelen en resources moeten werken. Een dergelijk duur specialisme vraagt immers de nodige investering in expertisevorming, onderwijs en onderzoek. Het samenwerkingsverband bevindt zich in een complex organisatorisch verband. Het maakt deel uit van twee academische centra waarbinnen het deel uitmaakt van de beide hart- en longcentra die samen met de afdelingen Cardiologie en Longziekten worden gevormd. Daarbij wordt er nauw samengewerkt met de (Cardio) Anesthesiologie, IC en Verpleegafdeling binnen LUMC en Amsterdam UMC.
Sinds 2020 opereren stafchirurgen over en weer op de verschillende locaties van de beide academische centra. Ondanks de noodzakelijke Corona maatregelen zijn er in 2021 belangrijke stappen gezet. De samenwerkingsovereenkomst is in elkaar gezet zodat die in januari 2022 getekend kon worden, de structuur van het centrum heeft vorm gekregen, er is veel op de achtergrond gebeurd en er zijn nieuwe collega’s aangenomen. Het “Instituut voor Hart- en Longchirurgie Nederland” is daarmee inmiddels een feit en zal steeds verder vorm krijgen. Natuurlijk blijven wij in het Hart Vaat Long Centrum samenwerken met onze ketenpartners in de omgeving, met name ook in de Haagse regio. Er zijn expertgroepen gevormd die een belangrijk onderdeel van dit samenwerkingsverband vormen. In de expertgroepen wordt gezamenlijk beleid ontwikkeld omtrent bepaalde ingrepen en aandoeningen. Ook nemen de expertgroepen het voortouw voor het opzetten van gezamenlijke research projecten. Voor onderzoek kunnen wij nu leunen op de kracht van 3 universiteiten en voor de opleiding maken wij gebruik van een nog veel grotere ervaring bij een staf van inmiddels 25 chirurgen, alsmede vele (kinder)cardiologen.
Cardiovasculair Interventiecentrum
Het jaar 2021 begon met de ingebruikname van het Cardiovasculair Interventiecentrum (CVIC) en dat heeft zeker een boost gegeven aan de interventies binnen het Hartcentrum (het cardiologische deel was al wat eerder open) en binnen de afdeling Cardiothoracale Chirurgie in het bijzonder. Na heel veel jaren van denken, ontwerpen, praten en soms ook felle discussies staat er nu een heel bijzonder centrum dat uniek is in Nederland en ook van buitenlanders jaloerse blikken ontvangt. In de loop van het jaar hebben we de kinderziektes kunnen aanpakken en kunnen we met recht zeggen dat dit een heel bijzondere plek is.
“Het CVIC is een prettig centrum, er is veel buitenlicht en het centrum bestaat uit fijne lichte kamers”, vertelt Maaike Deckers, teamleider operatieassistenten. De kamers zijn uitgerust met de nieuwste technologieën en bieden veel mogelijkheden. OK 4 bevat een DaVinci Robot. Er is ruimte voor twee consoles, mocht er een gastoperateur mee willen doen. Ook de beeldroutering op het CVIC is een mooie toevoeging aan het proces. Tijdens de inleiding kan de anesthesioloog de echobeelden en de CT met behulp van een monitor op een pendel dichtbij positioneren. Maar ook de chirurg heeft tijdens de ingreep de mogelijkheid om verschillende soorten beelden op monitoren te zetten. De operatieassistent kan nu ook goed meekijken met de ingreep. Door alle chirurgen tevens uit te rusten met een nieuwe hoofdlamp kunnen ze ook in de diepte van de thorax goed zicht creëren.
Deckers vertelt dat de lijnen op het CVIC korter zijn en collega’s zoals operatieassistenten, anesthesiemedewerkers, perfusionisten, logistiek en de specialisten beter bereikbaar en beschikbaar zijn. Het maakt dat de samenwerking intensief en goed op elkaar is ingespeeld.
Centrum Aangeboren Hartafwijkingen Amsterdam-Leiden (CAHAL)
In 1995 werd een belangrijke stap genomen door drie academische ziekenhuizen, het Amsterdamse AMC en VU Medisch Centrum, inmiddels Amsterdam Universitair Medische Centra (Amsterdam UMC) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in Leiden, om de zorg voor patiënten met aangeboren hartafwijkingen te concentreren. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van het Centrum Aangeboren Hartafwijkingen Amsterdam-Leiden (CAHAL).
Het CAHAL functioneert als één centrum met één team van congenitaal cardiothoracale chirurgen gespecialiseerd in aangeboren aandoeningen, kindercardiologen en congenitaal cardiologen.
De visie van het CAHAL is om de beste kwaliteit van zorg te leveren voor patiënten met aangeboren hartafwijkingen vanaf prenatale leeftijd tot en met volwassenheid. Dit bereiken we door schaalvergroting, samenwerking en deelspecialisaties waardoor een grote expertise is opgebouwd op het gebied van complexe congenitale hartoperaties, intensive care zorg, katheterinterventies, prenatale diagnostiek, cardiale beeldvorming en hartritmestoornis behandeling. Er is een nauwe samenwerking met de regionale ziekenhuizen waardoor een deel van de zorg dicht bij huis kan worden georganiseerd (shared care).
In het CAHAL worden jaarlijks 450 hartoperaties en 400 katheterbehandelingen bij kinderen en volwassenen met aangeboren hartafwijkingen uitgevoerd. Het CAHAL behoort hiermee tot een van de grotere centra binnen Europa.
In 2021 kregen we ook een moeilijke boodschap van de minister van VWS, die besloot in december dat de kinderhartchirurgie uit Leiden/Amsterdam moest verdwijnen. Dat heeft tot een storm van emoties en kritiek geleid waar we tot ver in 2022 mee bezig zijn. Heel bijzonder is de saamhorigheid die in het CAHAL naar boven kwam en heel veel energie heeft gegeven om deze beslissing aan te vechten; en tot nu toe met succes. Zo blijkt maar weer hoe de buitenwereld een enorme invloed kan hebben op ons werk, onze ambities en onze dromen.
Universitair Vaat Centrum (UVC)
Het Universitair Vaat Centrum (UVC), het samenwerkingsverband tussen de vaatchirurgen van het Haaglanden Medisch Centrum (HMC) en Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), heeft zich in 2021 verder bestendigd. Samenwerking speelt zich voornamelijk af op het gebied van aorta chirurgie en carotis chirurgie. Tevens wordt een hoog kwalitatieve 24/7 vaatchirurgische dekking gewaarborgd door een gezamenlijk dienstrooster.
In 2021 is een gezamenlijk multidisciplinair overleg, genaamd CEA-complicatie-bespreking, ingericht waarbij op maandelijkse basis alle geopereerde patiënten (na-)besproken worden. Eventuele complicaties worden geregistreerd en geduid door een plenaire discussie met alle aanwezige vaatchirurgen en arts-assistenten. Op deze manier willen we een meer robuuste analyse van onze uitkomsten mogelijk maken en verbeterinitiatieven in gang zetten.
Tevens is er een gemeenschappelijk protocol ontwikkeld in samenwerking met de interventieradiologen en neurologen dat handvatten geeft om de huidige situatie en verwachte toekomstige ontwikkelingen op het gebied van carotisstenting te plaatsen in de behandeling van patiënten met een symptomatische carotisstenose.
In 2021 zijn een aantal gemeenschappelijke wetenschappelijke projecten binnen het UVC verder uitgewerkt en is de samenwerking in de medische vervolgopleiding verder geïntensiveerd door het aanbieden van een gelateraliseerde endovasculaire stage in het HMC.
In 2022 zullen verkenningen gaan plaatsvinden naar een verdere uitbreiding van het UVC van zowel de gezamenlijke werkzaamheden als deelnemende klinieken in regioverband.
Willem Einthoven Centre of Arrhythmia Research and Management (WECAM)
Hoogleraar prof. dr. Katja Zeppenfeld
Prof.dr. Katja Zeppenfeld is hoogleraar klinische elektrofysiologie en hoofd van het onderzoeks- en behandelcentrum voor klinische elektrofysiologie in het LUMC. Ze wordt algemeen erkend als een van de beste onderzoekers op het gebied van klinische elektrofysiologie ter wereld. Met haar onderzoek heeft zij bijgedragen aan de ontwikkeling van nieuwe ablatiemethoden. Dit is een invasieve procedure voor de behandeling van ritmestoornissen, in het bijzonder bij patiënten met kamerritmestoornissen en patiënten met congenitale hartafwijkingen.
Verbonden aan Universitair Ziekenhuis Aarhus
Zeppenfeld ontmoette jaren geleden Jens Cosedis Nielsen, hoogleraar cardiologie aan de afdeling Klinische Geneeskunde van de Universiteit van Aarhus (AU) en co-directeur van de afdeling Cardiologie van het Universitair Ziekenhuis van Aarhus (AUH) toen zij beiden voor de European Heart Rhythm Association werkte. Hieruit volgde een nauwe samenwerking met een fantastische groep van elektrofysiologen in Aarhus. Zeppenfeld is inmiddels als hoogleraar verbonden aan de afdeling Cardiologie van het Aarhus Universitair Ziekenhuis (Denemarken). Ze speelt een centrale rol op de afdeling en bezoekt de afdeling dan ook maandelijks. Ze is mede verantwoordelijk voor wetenschappelijk onderzoek en behandeling van patiënten met complexe kamerritmestoornissen. Deze aandoening neemt toe, dus deze specialisatie heeft een hoge prioriteit op de afdeling.
Oprichting WECAM
Terwijl Zeppenfeld en Cosedis Nielsen mogelijke oplossingen voor complexe kamerritmestoornissen bespraken, raakten ze aan de praat over het proefdieronderzoek dat al in Aarhus was uitgevoerd. Zij kwamen tot de conclusie dat het combineren van de diermodellen en expertise van Aarhus in combinatie met de ervaring met multimodale aritmiesubstraatanalyses uit Leiden een fantastische kans zouden zijn om het veld vooruit te helpen. De afdelingen Cardiologie van Het Leids Universitair Medisch Centrum (Nederland) en het Aarhus Universitair Ziekenhuis (Denemarken) hebben daarom de handen ineengeslagen door het instituut Willem Einthoven Centre of Arrhythmia Research and Management (WECAM) te vormen. Bij het WECAM-instituut wordt klinische zorg en onderzoek uitgevoerd volgens de hoogste normen.
HartF
Intraveneuze behandeling in de thuissituatie van patiënten met hartfalen die gedecompenseerd zijn
Heden is het mogelijk dat patiënten met hartfalen die gedecompenseerd zijn thuis door een verpleegkundig specialist behandeld kunnen worden met diuretica intraveneus in plaats van in het ziekenhuis. Dit project van de afdeling Hartziekten in samenwerking met Marente (thuiszorg) en Zorggroep Katwijk is recent opgestart, waarbij ook zorgverzekeraar Zorg en Zekerheid en het Alrijne Ziekenhuis zijn betrokken.
Met dit project gaat het consortium intensieve zorg aanbieden over de traditionele lijnen van het ziekenhuis en huisartsenzorg heen, waardoor patiënten met hartfalen in een continuüm van zorg de juiste zorg op de juist plek krijgen. Komend jaar is het doel om minimaal 50 patiënten te includeren uit adherentiegebied Marente (Rijn-, Duin- en Bollenstreek). Verpleegkundig specialist Daniëlle Caspers gaat bij de patiënten thuis langs voor beoordeling en het eventueel toedienen van de intraveneuze diuretica. Dit vindt plaats in samenwerking met het specialistenteam van Marente, na overleg met een betrokken hartfalencardioloog dan wel de behandelend huisarts. Patiënten worden daarna gemonitord via de Hartfalen Box, en worden zo nodig herhaaldelijk bezocht. Tevens zorgt Daniëlle Caspers er in samenwerking met Dr. Kirsten Kortekaas (cardioloog in het LUMC) en Huug van Duijn (kaderhuisarts hart- en vaatziekten) voor dat de wijkverpleging van Marente nascholing krijgt over (herkenning van) hartfalen. We verwachten dat patiënten met hartfalen langer in de eigen thuissituatie de juiste behandeling kunnen krijgen, wat de kwaliteit van leven zal verbeteren.
Orgaanperfusie
Groter aanbod donororganen door nieuwe methode
Voordat een orgaan getransplanteerd wordt, moet het een zo goed mogelijke kwaliteit hebben. Door een tekort aan geschikte donororganen, is de sterfte op de wachtlijst voor transplantatie hoog. Om deze reden worden steeds vaker donororganen van iets mindere kwaliteit geaccepteerd voor transplantatie, de zogenoemde “extended-criteria donor” (ECD). Echter leidt transplantatie van deze suboptimale organen uiteindelijk tot meer complicaties na transplantatie. Machine perfusie is een nieuwe methode voor het bewaren (preserveren), beoordelen en verbeteren in kwaliteit van donororganen. Het orgaan wordt in afwachting van transplantatie in een machine geplaatst die de omstandigheden van het menselijk lichaam nabootsen.
Er zijn diverse voordelen toe te schrijven aan machine perfusie:
-
- Verbetering van resultaten na transplantatie c.q. vermindering van complicaties;
- Vermindering schade als gevolg van zuurstofgebrek;
- De functionaliteit van het donororgaan kan worden geëvalueerd;
- Mogelijkheid tot het transplanteren van meer dan één orgaan voor transplantatie. Dit maakt gelijktijdige pancreas-, nier- en levertransplantatie mogelijk;
- 24-uurs bewaring is mogelijk. Dit vermindert de urgentie en vergroot de flexibiliteit. Operaties midden in de nacht kunnen hiermee worden vermeden;
- Ook mogelijk tijdens lange en/of complexe operaties;
- Er komen extra donororganen beschikbaar. Organen die kwalitatief te slecht zijn voor transplantatie kunnen herstellen tot een niveau waarop ze volwaardig kunnen functioneren na transplantatie.
Machinale orgaanperfusie ontwikkeling in LUMC
De ontwikkeling van machine perfusie kwam tot stand vanuit een aantal basisartsen die betrokken waren bij onderzoek naar perfusie van ‘losse’ organen voor de landelijke Normotherme Regionale Perfusie (NRP) van abdominale organen (nier, pancreas, lever). Naarmate de ontwikkeling van machine perfusie steeds groter en professioneler werd, kwam er steeds meer vraag naar kennis en ervaring vanuit perfusie. De klinisch perfusionisten van de afdeling Cardiothoracale Chirurgie van het LUMC zijn op de trein van deze ontwikkeling gestapt. Vanaf 2020 is deze samenwerking verder geïntensiveerd en zijn de klinisch perfusionisten vanaf maart 2021 onderdeel van het transplantatieteam en betrokken bij machine perfusie van donorlevers.
In het LUMC Transplantatie Centrum is een Organ Preservation and Regeneration unit (OPR) binnen het OK-complex opgericht waar organen kunnen worden voorbereid op transplantatie en voor machine perfusie. De OPR kan gezien worden als een Intensive Care (IC) voor donororganen. Nadat een orgaan met behulp van machine perfusie is getest en goedgekeurd kan het worden getransplanteerd. “De intensieve samenwerking binnen het LUMC op het gebied van machine perfusie is uniek, het is volledig geïncorporeerd in onze diensten en structuur”, vertelt Elise Wendel.
Juan Hugo
(klinisch perfusionist)“Het is een andere manier van werken dan waar wij als perfusionist aan gewend zijn, omdat er geen sprake is van een adrenaline rush. Je hoeft geen patiënt op de hartlongmachine aan te sluiten, maar het is mooi en fijn werk om bij betrokken te zijn, omdat het meer orgaantransplantaties mogelijk maakt”
Officiële opleiding tot orgaanperfusionist
Met de ontwikkeling van machine perfusie van donororganen de afgelopen jaren, is er een toenemende vraag naar gespecialiseerd personeel ontstaan. Een nieuwe professie is ontstaan: de orgaanperfusionist. Dit heeft geleid tot het ontwikkelen van een postdoctorale opleiding, die onderschreven wordt door de European Society of Organ Transplantation (ESOT). In 2022 starten er vijftien studenten vanuit Nederland, België en Zweden met opleiding. Vanuit het Perfusie team LUMC starten er twee deelnemers.
Toekomst en onderzoek
Machine perfusie is een nieuw veld waar nog volop onderzoek in gedaan wordt;
Aan de hand van nieuwe inzichten wordt de huidige werkwijze doorlopend geoptimaliseerd;
Uitbreiding naar machine perfusie van andere organen, zoals de nieren.
Vitality Box
Duurzame inzetbaarheid en vitaliteit medewerkers
Duurzame inzetbaarheid en vitaliteit spelen een grote rol in het LUMC. Medewerkers in en rond de zorg hebben intensieve jaren achter de rug. Met een team vanuit het Hart Vaat Long Centrum, Human Resource Management (HRM,) Nationaal eHealth Living Lab (NeLL) en Veiligheid, Gezondheid en Milieu (VGM) is de Vitality Box in het leven geroepen. De Vitality Box heeft als doel om laagdrempelig gepersonaliseerde coaching aan te bieden aan al onze medewerkers.
De Vitality Box bestaat uit meerdere onderdelen; een smartwatch, de LUMC Care App, e-learnings en een coach. Met de smartwatch kunnen slaap en activiteit worden bijgehouden. In de app kunnen voeding en stress worden bijgehouden en kunnen alle metingen en gegevens worden ingezien. Samen met de coach kan een medewerker een doel stellen en bekijken welke middelen er voor handen zijn om dat doel te behalen. De e-learnings zijn vernieuwende en informerende cursussen op alle domeinen van gezondheid. Deze kunnen in het leerportaal gevolgd worden.
Ook effectieve methoden als de Stress Buddy en Learning My Way zijn geïntegreerd in de Vitality Box. Deze zomer beginnen we met een pilot van de Vitality Box. Daarna zetten we de laatste puntjes op de i en zal het ziekenhuisbreed aangeboden worden!
HARTc
Hollands-Midden Acute Regionale Triage-Cardiologie
Achtergrond
De opname (bedden) capaciteit staat steeds verder onder druk gezien het stijgende aantal aangeboden patiënten die cardiale zorg behoeven. Deze zorgcapaciteitsproblemen zijn door de COVID-19 pandemie nog meer toegenomen. De verwachting is dat er een verder opnamecapaciteitsprobleem gaat ontstaan door het groeiende aantal cardiale patiënten in zowel de 2e en de 3e lijn gezondheidszorg, de toenemende ligduur per patiënt ten gevolge van toenemende co-morbiditeit en vergrijzing van de patiënt populatie én door de toenemende verwijzingen vanuit de 1e lijn gezondheidszorg. Deze bovenstaande problemen onderschrijven de urgentie voor het opstellen van afspraken betreffende de (triage) acute cardiale zorg in de regio Hollands-Midden. Het triage plan Hollands-Midden Acute Regionale Triage-Cardiologie (HARTc) probeert hier een bijdrage aan te leveren.
Doel project HARTc
HARTc stelt als doel om de triage acute cardiale zorg (en de daaruit voortvloeiende logistiek) van patiënten in de regio Hollands-Midden te verbeteren, resulterend in een optimalisatie van zowel extramurale als intramurale zorg door 1) meer zorg op maat en 2) een verhoging van het doelmatig gebruik van de huidige zorgmiddelen. Alle patiënten met een primaire verdenking op een (acuut) cardiaal probleem (exclusief reanimatie, shock en STEMI) vallen onder HARTc.
Methode
In het project HARTc speelt de triage cardioloog en de ambulance een centrale rol. De triage cardioloog is bevoegd om een richtgevend centraal triage advies te geven aan de ambulance professional op basis van 4 triage pijlers: actuele medische hulpvraag, opname capaciteit, geografie, voorgeschiedenis en wens patiënt. Het centraal triage advies wordt gegeven voor iedere cardiale patiënt met daarin vermeldt welk ziekenhuis (of de thuissituatie) de beste (en snelste) zorg op maat kan leveren. Deze triage pijlers zijn inzichtelijk in het triage scherm (meekijken met ambulance vanuit het ziekenhuis en opname capaciteit).
Resultaten
HARTC is sinds september 2019 gestart en heeft een positief resultaat laten zien. We hebben een periode van 6 maanden met HARTc vergeleken met een 6 maanden periode zonder HARTc (beide groepen ongeveer 1500 personen). We zien hierbij een significante stijging in aantal thuislaters (verdubbeling) met HARTc en een forse afname in interklinische ambulance ritten. De thuislaters zijn ook veilig thuisgelaten met een MACE rate <1%. Het business model laat tot slot een positieve case zien met fors besparingseffect door HARTc.
Toekomst
Deze resultaten hebben geleid tot voortzetten van HARTc. Thans zijn we bezig met het idee van een universeel platform voor prehospitale triage, wellicht ook voor andere disciplines. Hiermee kunnen we hopelijk in de toekomst ook triage (met behulp van artificial intelligence) algoritme gaan ontwikkelen.
Leefstijl poli
Patiënten verwijzen voor de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI)
Sinds een aantal jaar kunnen zorgverleners in het LUMC patiënten verwijzen voor de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI). Een leefstijlprogramma van 2 jaar buiten het ziekenhuis dat volledig wordt vergoed.
Voor de zorgverlener is verwijzen heel gemakkelijk. Deze vraagt of de patiënt wilt deelnemen aan de GLI en zet een vinkje in het elektronisch patiëntendossier. Vervolgens krijgt de patiënt een telefonische afspraak met een leefstijlcoördinator op de leefstijlpoli. Deze leefstijlcoördinator zal de patiënt meer uitleg geven over de GLI, vragen beantwoorden, de doelen van de patiënt uitvragen, de motivatie uitvragen en eventueel motivational interviewing toepassen.
Als de patiënt wilt deelnemen stuurt de leefstijlcoördinator een verwijsbrief naar de leefstijlcoach bij de patiënt in de buurt. Die zal de patiënt oproepen voor een intake om de GLI te starten. Ook wordt altijd de huisarts ingelicht over deelname aan de GLI. Terugkoppelingen van de leefstijlcoach over het traject gaan naar de leefstijlcoördinator die het in het elektronisch patiëntendossier zet of terugkoppelt aan de verwijzende arts. De leefstijlpoli wordt gerund vanuit het Hart Vaat Long Centrum maar de verwijsmethode is voor het hele LUMC beschikbaar.
Zowel artsen als patiënten zijn erg tevreden over de verwijzingen naar de GLI! We zijn goed op weg en blijven onderweg continu verbeteren.
Complex endovasculair aorta programma
Stormachtige ontwikkeling endovasculaire behandeltechnieken voor aorta aneurysmata
De endovasculaire behandeltechnieken voor aorta aneurysmata maken het laatste decennium een stormachtige ontwikkeling door. Behalve infrarenale aneurysmata kunnen met innovatieve technieken nu ook suprarenale en thoraco-abdominale aneurysmata met custom-made stents worden behandeld. Deze ingrepen hebben een sterk multidisciplinair karakter en brengen complexe logistiek met zich mee.
In 2014 is in het LUMC een ‘complex endovasculair’ aorta programma opgezet uitgaande van een dedicated behandelteam. Behalve dat de zogenaamde ‘gefenestreerde en gebranchte’ stent technieken nu een vast onderdeel zijn van het programma, worden nieuwe innovatieve technieken wanneer mogelijk geïntroduceerd. Zo werd in 2021 gestart met het plaatsen van custom-made stents in de aortaboog waardoor steeds uitgebreidere pathologie minimaal invasief behandeld kan worden. Ook werden de eerste ‘candy-plugs’ geplaatst, waarbij aneurysmata die zijn ontstaan in een gedissecteerde aorta, endovasculair behandeld kunnen worden. Inmiddels is het aantal patiënten dat endovasculair behandeld wordt voor een complex aneurysma 2.5 maal zo groot als het aantal patiënten met een eenvoudig aneurysma. Dit programma is daarmee volledig in lijn met de wens van het LUMC om voornamelijk hoogcomplexe TRF-zorg te verrichten.
Kwaliteit
Het Hart Vaat Long Centrum besteedt veel aandacht aan het continu verbeteren van de kwaliteit op de afdelingen. Verschillende kwaliteitsindicatoren worden regelmatig bepaald en op gezette tijden gedeeld met externe partijen, zoals de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Nederlandse Hart Registratie (NHR), zorgverzekeraars en patiëntorganisaties. Hiermee maken wij de kwaliteit van onze zorg inzichtelijk voor zowel onszelf als externe partijen. Door het vergelijken van uitkomsten van voorgaande jaren bewaken wij voortdurend de kwaliteit en veiligheid van de zorg die wij leveren.
Kwaliteitspaspoort
In het LUMC maken wij gebruik van het kwaliteitspaspoort. Dit paspoort is gekoppeld aan functie en afdeling en vermeld de vereiste certificaten die behaald dienen te worden. Met een up to date paspoort wordt aangetoond dat een medewerker bekwaam is en veilig met patiënten en collega’s kan werken. Wij vinden het erg belangrijk dat iedereen bekwaam is in zijn handelen. Er is daarom extra aandacht besteed aan het kwaliteitspaspoort waardoor iedere werknemer nu voor minimaal 80% de vereisten behaald heeft.
NEN-7510
Zorgverleners moeten kunnen beschikken over de medische gegevens van hun patiënten. Deze gegevens moeten betrouwbaar zijn, beschikbaar indien nodig en mogen niet in handen van ongeautoriseerde partijen vallen. Om aan te kunnen tonen dat een zorginstelling aan deze eisen van “beschikbaarheid (continuïteit), integriteit (betrouwbaarheid) en vertrouwelijkheid” voldoet, is de NEN 7510-norm ‘Medische informatica – Informatiebeveiliging in de zorg’ opgesteld. De norm is gebaseerd op de Code voor Informatiebeveiliging en biedt zorginstellingen een leidraad voor het formuleren, vastleggen en controleren van de interne informatiebeveiliging.
Het Hart Vaat Long Centrum heeft een eigen team samengesteld om ervoor te zorgen dat de afdeling voldoet aan alle eisen binnen het NEN-7510 kader. Zij hebben een document opgesteld waarin beschreven staat waaraan de afdeling moet voldoen om ten tijde van potentiële en actuele security incidenten zijn doelstellingen te blijven realiseren. Eind 2021 vond er een externe audit plaats aangaande de NEN-7510 accreditatie voor het LUMC waarbij de NEN-7510 leden zijn geïnterviewd door externe auditoren. Na afloop van deze gesprekken waren de auditoren zeer tevreden over hoe de NEN-7510 normen zijn geïmplementeerd in het Hart Vaat Long Centrum. Hier kregen wij nog een extra compliment voor in de uiteindelijke positieve beoordeling.
De auditoren waren zeer tevreden over hoe de NEN-7510 normen zijn geïmplementeerd in het Hart Vaat Long Centrum
Complicatiedashboard
Het is verplicht om bij iedere patiënt in het patiëntendossier te noteren of er een complicatie is opgetreden. Wanneer dit het geval is, dient er ook genoteerd te worden wat de aard en toedracht is geweest en wie er allemaal betrokken zijn geweest. Om inzichtelijk te krijgen of de complicatieregistratie volledig is, is binnen het Hart Vaat Long Centrum een complicatiedashboard ontwikkeld. In dit dashboard is te zien of er bij elke patiënt een complicatieregistratie verricht is, maar ook welke complicaties er opgetreden zijn. Dit laatste is van belang voor het lerend vermogen van de afdeling. Met behulp van het dashboard kunnen complicatietrends gedetecteerd worden en kan er snel gehandeld worden wanneer zo een trend zichtbaar is in de hoop dat de complicatie in de toekomst minder vaak optreedt.
Incidentmeldingen
Het behandelen van incidentmeldingen geeft ons inzicht in mogelijke processen die verbetering behoeven. Deze incidentmeldingen worden door medewerkers gemeld via het incidentmeldingssysteem (IMS) van het LUMC. De Decentrale Meldingscommissie (DMC), bestaande uit artsen, teamleiders, verpleegkundigen en kwaliteitsmedewerkers, komt iedere week samen en analyseert en categoriseert de incidentmeldingen.
Ernstige meldingen worden direct opgepakt waarbij gekeken wordt welke verbetermaatregelen genomen moeten worden om dergelijke incidenten te voorkomen. Dit wordt via het IMS teruggekoppeld naar de melder, zodat deze weet wat de voortgang van de melding is. Meldingen van minder ernstige incidenten worden gecategoriseerd en gearchiveerd en na verloop van tijd wordt gekeken of er een trend zichtbaar is. Wanneer dit het geval is, wordt een verbeterplan opgesteld dat moet zorgen voor reductie van dergelijke incidenten.
Eens per kwartaal worden valincidenten geanalyseerd om te kijken of het wenselijk is om aanpassingen door te voeren in het huidige valpreventie beleid. Hiernaast vindt u een overzicht van de aard van de incidenten gemeld in 2021.
Incidentmeldingen 2021
Patiënttevredenheid
Om de mening van patiënten over onze zorg in kaart te brengen, maakt het Hart Vaat Long Centrum gebruik van een patiënttevredenheidsonderzoek. Aan patiënten die opgenomen zijn geweest op een van onze verpleegafdelingen, wordt gevraagd een enquête in te vullen. Ook is er ruimte voor opmerkingen. Deze opmerkingen worden maandelijks geëvalueerd om te kijken wat er aangepast kan worden aan de wensen en behoeften van onze patiënten om zo nog betere zorg te kunnen verlenen.
Verpleegafdeling Hartziekten
8,8
Verpleegafdeling Cardiothoracale Chirurgie
8,8
Polikliniek Hartziekten
8,3
Short Stay Hartziekten J9
9,2
Afdeling Vaatchirurgie
8,0
Polikliniek Hartziekten Lisse
8,0
05
Onderwijs
en opleiding
Het Hart Vaat Long Centrum is zeer actief in het onderwijs van het LUMC, met name op het gebied van hart, -vaat en -longziekten. Wij verzorgen onderwijs voor onder andere studenten geneeskunde, biomedische wetenschappen en klinische technologie. Hierbij past ook het onderwijskundig onderzoek (Educational Research) dat wordt uitgevoerd in samenwerking met het Onderwijs Expertise Centrum van het LUMC en het onderzoek binnen het Leiden Innovatie Centrum voor Hartziekten en Technologie.
Binnen onze afdelingen zijn er uitgebreide mogelijkheden voor studenten geneeskunde, biomedische wetenschappen en klinische technologie om een wetenschappelijke stage te lopen. Ook kunnen scholieren bij ons terecht voor hun maatschappelijke stage.
Daarnaast is er veel tijd een aandacht voor de opleiding en nascholing van zorgprofessionals zoals verpleegkundigen, perfusionisten, cardiologen, chirurgen, internisten en huisartsen. Alle stafleden zijn betrokken bij het onderwijs en de opleiding van de assistenten en promovendi van onze afdelingen. Uitgebreide informatie over het onderwijs en de opleidingen van het Hart Vaat Long Centrum is te vinden op onze website.
Opleidingsmonitor
De Opleidingsmonitor is een vragenlijst voor artsen in opleiding (AIOS) en heeft als doel in dialoog met de AIOS te komen tot verbeter- en aandachtspunten voor de opleiding. De Opleidingsmonitor wordt 1 keer per jaar in juni regionaal uitgezet onder de AIOS. De resultaten van de Opleidingsmonitor worden na de zomer via de COC’s (Centrale Opleidingscommissie) verspreid aan de opleiders en besproken in een opleidingsjaargesprek met de AIOS. Dit wordt begeleid door een onderwijskundig adviseur van de OOR Leiden en op basis hiervan wordt het opleidingsjaarplan gemaakt.
Cijfer opleiding cardiologie
8,1
Er kwam met name naar voren dat AIOS actief worden betrokken bij de organisatie en ontwikkeling van de opleiding, de mate van zelfstandigheid goed aansluit op de kennis en kunde, supervisoren laagdrempelig beschikbaar zijn en bereid om te helpen en klinische praktijksituaties over het algemeen goed benut worden als leermoment
Opleiding cardiothoracale chirurgie
Voor de opleiding cardiothoracale chirurgie zijn voor dit jaar geen resultaten. Resultaten van de opleidingsmonitor worden via de COC’s (Centrale Opleidingscommissies) verspreid aan de opleiders, alleenbij een respons van 4 aios of meer per opleiding. De opleiding in het LUMC heeft 4 AIOS.
Cijfer opleiding longziekten
8,0
Met name het opleidingsklimaat, het niveau van het onderwijs, als ook de mate van zelfstandigheid / eigen invulling van de opleiding werden als zeer goed beoordeeld
Cijfer opleiding heelkunde
8,5
Met name de beschikbaarheid en bereidheid van supervisoren om te helpen, acceptabele werkdruk, bejegening van collega’s en ruimte voor eigen invulling binnen de opleiding werden als zeer goed beoordeeld
Anton Tomšič heeft Geneeskunde gestudeerd in Slovenië. Om zich verder te specialiseren in hartchirurgie is hij naar Nederland gekomen. Na een tijdje als ANIOS te hebben gewerkt en zijn PhD te hebben gedaan, is Anton in 2018 gestart als AIOS cardiothoracale chirurgie in het LUMC. Momenteel is hij begonnen aan het 5e jaar van de opleiding.
Start als AIOS
Toen Anton als AIOS startte veranderde op dat moment net het hele curriculum van de opleiding tot cardiothoracaal chirurg. “De opleiding is sindsdien meer gericht op ontwikkeling van de competenties binnen de hartchirurgie. De opleiding in het LUMC bevalt goed en is heel erg leuk”, vertelt Anton.
Het maximale uit de opleiding halen
“Wat vooral fijn is aan de opleiding binnen het LUMC, is dat er genoeg ruimte is voor eigen invulling, afhankelijk van de verschillende leerbehoeftes van AIOS. Hierdoor kan je het maximale uit de opleiding halen”.
Genieten van het proces van jezelf ontwikkelen
Anton geeft aan dat er ook uitdagingen zijn aan de opleiding. “Je weet waar je wil en moet komen, en dat is niet altijd een makkelijk pad. Maar ik geniet juist van dit proces waarin je jezelf ontwikkelt”. Ook de werk-privé balans is een belangrijk onderwerp binnen onze opleiding. “Ik ervaar hierin geen problemen, er is steun vanuit opleiders bij het inrichten van deze balans en het is goed dat het onderwerp van gesprek is”.
Indrukwekkende situaties
Anton vertelt over het meest bijzondere wat hij tot nu heeft meegemaakt binnen de opleiding. “Ik denk dat dit toch wel de reanimaties zijn. De situatie zelf, maar ook alle vaardigheden die je rondom een reanimatie dient te beheersen zijn best indrukwekkend. In dit soort situaties werk je nauw samen. Het is belangrijk dat je leert om controle over de eigen emoties te houden om goed te kunnen handelen en beslissen voor de patiënt”.
Afronden opleiding
Binnen het nieuwe curriculum is er een mogelijkheid om aan het einde van de opleiding een differentiatiestage te lopen in een bepaald aandachtsgebied. Anton wil deze stage graag in Duitsland doen om aanvullende ervaring op te doen in een andere omgeving en te zien hoe de werkprocessen, operatieve technieken en de zorg daar zijn ingericht. Naar verwachting zal Anton volgend jaar de opleiding tot cardiothoracaal chirurg afronden.
Interactief onderwijs
In de afgelopen jaren is er een trend gaande om het onderwijs interactiever te maken en ook verschillende onderwijsvormen aan te bieden “Blended learning”. Het Hart Vaat Long Centrum sluit hierbij aan door steeds meer e-learnings, (groeps)opdrachten, kennisclips en quizzen aan te bieden over diverse onderwerpen. Studenten kunnen hiermee op hun eigen manier en in hun eigen tempo de leerstof tot zich nemen. Ook kan dit dienen als voorbereiding voor interactief onderwijs. Met de voorbereiding bereiken de studenten al voor de start van het college, of werkgroep al een hoger ingangs(kennis)niveau en kan de leerstof op meer interactieve wijze behandeld worden. Daar waar het nuttig is wordt gebruik gemaakt van online onderwijs vormen, zoals online responsie college met Q&A’s (questions & answers) over de leerstof. Op deze manier vormt de combinatie van zelfstudie, interactief, face-to-face en online onderwijs een samenhangend, elkaar versterkend geheel. Deze onderwijsvormen sluiten beter aan bij moderne didactische concepten zoals zelfregulerend leren en team based leren.
Herziening curriculum opleiding Geneeskunde
Omdat de samenleving verandert en de dokters van gisteren niet de dokters van (over)morgen zijn, wordt het curriculum van de opleiding Geneeskunde herzien. De basis hiervoor is het raamplan artsopleiding 2020. De komende jaren worden zowel de bachelor, als de master geneeskunde in het LUMC aangepast aan de eisen van het raamplan 2020. Zo komt er meer aandacht voor gezondheid en preventie, extramurale specialismen en zelf regulerend leren als didactisch concept. In september 2023 zal het nieuwe curriculum van start gaan. In de bachelor zullen er veranderingen komen in het 1e jaars blok “Basis tot homeostase”, het 2e jaars blok “Borst en Nier” en het lijnonderwijs. In de master komt er meer aandacht voor extramurale specialismen, beroepsoriëntatie en longitudinale ontwikkeling van competenties en vaardigheden.
Regionale visitatie opleiding Cardiologie
Als eerste cardiologie regio werd de OOR Leiden op 1 november 2021 regionaal gevisiteerd. De opleiding cardiologie wordt in de OOR Leiden al een aantal jaar regionaal aangeboden in 6 ziekenhuizen. Hiervan zijn het LUMC en het HAGA ziekenhuis de A-klinieken die opleidingsjaar 4-6 verzorgen en het Alrijne Ziekenhuis, het Groene Hart Ziekenhuis, het Haaglanden Medisch Centrum en het Reinier de Graaf Gasthuis de B-klinieken die opleidingsjaar 3 voor hun rekening nemen. Daarnaast is er uitwisseling van AIOS tussen de klinieken afhankelijk van de stages en hun persoonlijke leerdoelen. Al een aantal jaren zijn er een regionale opleidingsvergadering, refereeravonden en een opleidingsplan. Ter voorbereiding op de visitatie werden een regionale governance code, dagelijks bestuur, regionaal AIOS onderwijs, regionale financiën en een regionale PDCA cyclus opgezet. De visitatie zelf vond geheel online plaats.
De visitatiecommissie sprak met alle opleiders en vertegenwoordigingen van de stagebegeleiders en de AIOS. Hoewel door het online format de normale “buzz” en spanning van een fysieke visitatie ontbrak, kwamen alle onderdelen van de regionale opleiding toch goed naar voren. De sfeer was positief en de terugkoppeling bracht geen verbeterpunten aan het licht die niet al bekend waren en waar ook al aan gewerkt wordt. Al met al een geslaagde afronding van de intensivering van de regionale samenwerking en een start voor verdere verdieping.
E-learning Elektocardiografie
Zowel binnen als buiten het ziekenhuis wordt het electrocardiogram (ECG) vaak ingezet bij keuringen en bij het opsporen van hartafwijkingen. Daarom is het voor huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde, artsen in opleiding tot specialist (AIOS), bedrijfsartsen en andere zorgprofessionals in het werkveld belangrijk om goed met het ECG te kunnen werken.
Dr. Lieselot van Erven organiseert om deze reden jaarlijks in samenwerking met Boerhaave Nascholing de basiscursus elektrocardiografie op locatie. In 2021 is besloten om de opzet van deze cursus te wijzigen door het onderwijs in de vorm van “blended learning” aan te bieden.
In samenwerking met ICLON is een e-learning ontwikkeld. Professionals (in opleiding) doen de e-learning zelf van te voren en raken daardoor bekend met de systematiek van de 10 stappen methode om het ECG te beoordelen. Er wordt tevens geoefend met de beoordeling van ECG’s. De e-learning wordt afgesloten met een toets.
Professionals kunnen de e-learning thuis op hun eigen tempo maken en starten het online on-campus programma nu allemaal met hetzelfde instapniveau, doordat de basiskennis al in de voorbereiding aan bod gekomen is. Op de online cursusdag is er hierdoor meer ruimte voor oefening, discussie, reflectie en het beantwoorden van vragen. Na deze cursus zijn professionals in staat om ECG’s te interpreteren en zullen zij de belangrijkste afwijkingen in een oogopslag herkennen.
Opleiding tot longarts
In 2021 is binnen de opleiding tot longarts een project gestart waarbij interprofessioneel leren centraal staat. In het kader van de medisch specialist 2025, een project van de Federatie Medisch Specialisten, zijn de eerste stappen gezet om van elkaar te leren waarbij zowel AIOS als opleiders betrokken zijn. Met behulp van een Plan-Do-Check-Act (PDCA) cyclus wordt het project geëvalueerd en biedt het ook kansen in het kader van de ziekenhuisbrede bezuinigingen (LUMC FIT).
Opleider Maarten Ninaber is daarnaast toegetreden tot het Concilium van de wetenschappelijke vereniging. Annelies Slats heeft Luuk Willems opgevolgd als plaatsvervangend opleider.
Als laatste is het LUMC in 2021 aangewezen als een van 7 landelijke bronchoscopiecursuscentra alwaar AIOS Longgeneeskunde bij de start van hun vervolgopleiding een gestandaardiseerde cursus volgen op een simulator.
Hans-Marc Siebelink nieuwe directeur Master Geneeskunde
Hans-Marc Siebelink volgt Elise Sarton op als opleidingsdirecteur van de Master Geneeskunde, omdat Sarton is benoemd tot hoofd van de afdeling Anesthesiologie. Na de studie Geneeskunde in Leiden en specialistenopleiding in Groningen te hebben afgerond, is Hans-Marc Siebelink sinds 2006 werkzaam als cardioloog van de afdeling Hartziekten. Hij is gespecialiseerd in niet-invasieve beeldvorming van het hart (o.a. echocardiografie, MRI, CT, nucleaire technieken) en heeft daardoor te maken met een breed scala aan (cardiologische) ziektebeelden. Ook is hij al jaren betrokken bij onderwijs aan studenten en andere zorgprofessionals.
De master Geneeskunde leidt studenten op tot de artsen van (over)morgen en dat gaat gepaard met een aantal grote uitdagingen, zegt Siebelink. “We hebben behoefte aan goede artsen, of ze nu intramuraal, extramuraal of transmuraal werken. De actuele thema’s preventie, gezondheidsbevordering en integrale zorg vragen om artsen met deze vaardigheden. Dat betekent dat deze thema’s impact hebben op hun dagelijkse werk, de studie Geneeskunde en de medische vervolgopleidingen. Ook is het relevant hoe we onderzoek, innovaties en ons organisatietalent kunnen gebruiken om patiënten zinnige en doelmatige zorg te bieden op de juiste plek. Dit moeten we adresseren in onze opleidingen, waarbij zelfregulerend en interprofessioneel leren de basis vormen voor een leven lang leren en een leven lang samenwerken.
06
Wetenschap
en onderzoek
Het Hart Vaat Long Centrum verricht hoogwaardig wetenschappelijk onderzoek om de patiënt te voorzien van de meest geavanceerde en effectieve werkwijzes van vandaag voor zowel diagnose, prognose als behandeling, en om bij te dragen aan de ontwikkeling en implementatie van de werkwijzes van morgen.
Regelmatig dienen wij nieuwe subsidieaanvragen in voor wetenschappelijk onderzoek.
Het Hart Vaat Long Centrum is tevens actief betrokken bij diverse nationale en internationale conferenties en congressen. Een greep uit de wetenschappelijke onderzoeken die in 2021 hebben plaatsgevonden en de prijzen en beurzen die wij in het afgelopen jaar hebben ontvangen, is terug te vinden in dit hoofdstuk.
Het Hart Vaat Long Centrum publiceert daarnaast in een groot aantal peer-reviewed wetenschappelijke tijdschriften, voornamelijk op het gebied van cardiovasculaire- en longgeneeskunde. Een up-to-date overzicht van de wetenschappelijke publicaties staat op onze website. In dit hoofdstuk vindt u tevens een overzicht van de proefschriften die onze jonge doctors van het Hart Vaat Long Centrum in 2021 succesvol hebben verdedigd.
Onderzoekslijnen
Het centrale thema van het Hart Vaat Long Centrum Leiden is klinische zorg, ondergebracht in verschillende zorgpaden met geïntegreerde onderzoeks- en onderwijsactiviteiten. De onderzoekslijnen bestrijken het hele spectrum van hart-,vaat, en longziekten en medicijnen. Ze omvatten zowel fundamenteel als klinisch onderzoek en hebben een sterk interactieve focus, waarbij nieuwe inzichten in pathologische mechanismen worden gebruikt voor vooruitgang naar toekomstige therapeutische en preventieve behandelingsopties. Een overzicht van onder andere de verschillende onderzoekslijnen en zorgpaden is in de afbeelding hieronder te zien.
In het kader van de financiering van “PhD projects for the Themes for Innovation” heeft Dr. Anastasia Egorova een PhD beurs toegekend gekregen voor het project “Unravelling the potential of sodium-glucose cotransporter 2 inhibitors in (systemic) right ventricular failure in congenital heart disease”.
Niels Harlaar won een Young Investigator Award (YIA) in de categorie Basic and Translational Science tijdens het jaarlijkse European Heart Rhythm Association (EHRA) congres voor zijn abstract met de titel “Modelling of atrial fibrillation at physiologically relevant scales enabled by massive expansion of native human atrial cardiomyocytes”. Hij was daarmee de 10e finalist uit het lab Experimentele Cardiologie op rij en de 5e winnaar.
Julius Heemelaar won op het NVVC voorjaarscongres 2021 voor zijn abstract met de titel “Elevated Resting Heart Rate is a Marker of Subclinical Left Ventricular Dysfunction in Hodgkin Lymphoma Survivors” de prijs van “beste abstract in de categorie Heartfailure & Transplantation”.
Voor het project: “ Synergy in Working on an Innervated Fontan Tunnel (SWIFT) – Towards a biological contractile, valved and innervated Fontan conduit” ontving Dr. Monique Jongboed samen met de SWIFT werkgroep een LUMC Research Grant.
Drs. Marieke Nederend presenteerde op het EHRA Congres tevens de case “Successful hybrid CRT-D in a patient with failing systemic right ventricle and significant tricuspid regurgitation in transposition of great arteries after atrial switch according to Mustard” en won hiermee de “Case of the month in ESC Case Gallery”, inclusief publicatie in European Heart Journal – Case Reports.
Het onderzoek van het Laboratorium Experimentele Cardiologie was onderdeel van het nationale VWO examen Biologie, waardoor verschillende kinderen van collegae van het Hart Vaat Long Centrum nu beter weten hoe hartritmestoornissen pijn- en schadevrij behandeld kunnen worden met gentherapie en LED technologie.
De European Society of Cardiology (ESC) publiceerde tot nu toe 16 tijdschriften, waaronder het European Heart Journal. De ESC heeft besloten om daar een nieuw tijdschrift aan toe te voegen: het “European Heart Journal – Digital Health. Bij een van de board meetings werden de Reviewer of the Year Awards uitgereikt. Hierbij vielen Dr. Roderick Treskes en Dr. ir. Enno van der Velde beiden in de prijzen.
Dr. Anastasia Egorova, Drs. Inge van den Hoogen en Julius Heemelaar hebben een Global Clinical Scholars Research Training aan Harvard Medical School afgerond. Van den Hoogen en Heemelaar hebben hun scriptie volbracht met ‘commendation’, dat betekent dat de scriptie door de examinatoren als uitmuntend wordt beschouwd.
Prof. Mark Hazekamp is benoemd tot President van de European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS), de Europese wetenschappelijke vereniging voor cardiovasculaire en thoracale chirurgie. Hazekamp is de tweede Nederlandse cardiothoracaal chirurg die deze eervolle benoeming heeft gekregen.
Dr. Monique Jongbloed ontving samen met haar collega Dr. Bastiaan J. Boukens een Rembrandt Research Grant voor het project: “ RESHAPE study; Redirecting post-infarction sympathetic hyperactivity to prevent sudden cardiac death”
Drs. Marieke Nederend ontving een European Heart Rhythm Association (EHRA) 2021 Congress Educational Grant.
Drs. Marieke Nederend won de “Best Blitz Presentation session Arrhythmia” voor haar abstract die zij tijdens het 12e Rembrandt Symposium presenteerde, met de titel “Atrioventricular-block necessitating ventricular pacing after tricuspid valve surgery in patients with a systemic right ventricle: long term follow-up”.
Dr. Daniël Pijnappels en zijn team ontvingen een Parel voor hun baanbrekende onderzoek naar het hart als defibrillator. Dit onderzoek werd mogelijk gemaakt door een vidi subsidie (2014-2019) en toonde onder andere aan dat het hart zelf een verstoord ritme kan herstellen door elektriciteit op te wekken, waardoor geen elektrische shocks meer nodig zijn.
Prof. dr. Katja Zeppenfeld heeft een eredoctoraat van de Aarhus University in Denemarken ontvangen. Zeppenfeld is als hoogleraar verbonden aan de afdeling Cardiologie van het Aarhus Universitair Ziekenhuis in Denemarken. Ze is daar mede verantwoordelijk voor wetenschappelijk onderzoek en behandeling van patiënten met complexe kamerritmestoornissen.
In het kader van de financiering van “PhD projects for the Themes for Innovation” heeft Dr. Anastasia Egorova een PhD beurs toegekend gekregen voor het project “Unravelling the potential of sodium-glucose cotransporter 2 inhibitors in (systemic) right ventricular failure in congenital heart disease”.
Dr. Anastasia Egorova, Drs. Inge van den Hoogen en Julius Heemelaar hebben een Global Clinical Scholars Research Training aan Harvard Medical School afgerond. Van den Hoogen en Heemelaar hebben hun scriptie volbracht met ‘commendation’, dat betekent dat de scriptie door de examinatoren als uitmuntend wordt beschouwd.
Niels Harlaar won een Young Investigator Award (YIA) in de categorie Basic and Translational Science tijdens het jaarlijkse European Heart Rhythm Association (EHRA) congres voor zijn abstract met de titel “Modelling of atrial fibrillation at physiologically relevant scales enabled by massive expansion of native human atrial cardiomyocytes”. Hij was daarmee de 10e finalist uit het lab Experimentele Cardiologie op rij en de 5e winnaar.
Prof. Mark Hazekamp is benoemd tot President van de European Association for Cardio-Thoracic Surgery (EACTS), de Europese wetenschappelijke vereniging voor cardiovasculaire en thoracale chirurgie. Hazekamp is de tweede Nederlandse cardiothoracaal chirurg die deze eervolle benoeming heeft gekregen.
Julius Heemelaar won op het NVVC voorjaarscongres 2021 voor zijn abstract met de titel “Elevated Resting Heart Rate is a Marker of Subclinical Left Ventricular Dysfunction in Hodgkin Lymphoma Survivors” de prijs van “beste abstract in de categorie Heartfailure & Transplantation”.
Dr. Monique Jongbloed ontving samen met haar collega Dr. Bastiaan J. Boukens een Rembrandt Research Grant voor het project: “ RESHAPE study; Redirecting post-infarction sympathetic hyperactivity to prevent sudden cardiac death”
Voor het project: “ Synergy in Working on an Innervated Fontan Tunnel (SWIFT) – Towards a biological contractile, valved and innervated Fontan conduit” ontving Dr. Monique Jongboed samen met de SWIFT werkgroep een LUMC Research Grant.
Drs. Marieke Nederend ontving een European Heart Rhythm Association (EHRA) 2021 Congress Educational Grant.
Drs. Marieke Nederend presenteerde op het EHRA Congres tevens de case “Successful hybrid CRT-D in a patient with failing systemic right ventricle and significant tricuspid regurgitation in transposition of great arteries after atrial switch according to Mustard” en won hiermee de “Case of the month in ESC Case Gallery”, inclusief publicatie in European Heart Journal – Case Reports.
Drs. Marieke Nederend won de “Best Blitz Presentation session Arrhythmia” voor haar abstract die zij tijdens het 12e Rembrandt Symposium presenteerde, met de titel “Atrioventricular-block necessitating ventricular pacing after tricuspid valve surgery in patients with a systemic right ventricle: long term follow-up”.
Het onderzoek van het Laboratorium Experimentele Cardiologie was onderdeel van het nationale VWO examen Biologie, waardoor verschillende kinderen van collegae van het Hart Vaat Long Centrum nu beter weten hoe hartritmestoornissen pijn- en schadevrij behandeld kunnen worden met gentherapie en LED technologie.
Dr. Daniël Pijnappels en zijn team ontvingen een Parel voor hun baanbrekende onderzoek naar het hart als defibrillator. Dit onderzoek werd mogelijk gemaakt door een vidi subsidie (2014-2019) en toonde onder andere aan dat het hart zelf een verstoord ritme kan herstellen door elektriciteit op te wekken, waardoor geen elektrische shocks meer nodig zijn.
De European Society of Cardiology (ESC) publiceerde tot nu toe 16 tijdschriften, waaronder het European Heart Journal. De ESC heeft besloten om daar een nieuw tijdschrift aan toe te voegen: het “European Heart Journal – Digital Health. Bij een van de board meetings werden de Reviewer of the Year Awards uitgereikt. Hierbij vielen Dr. Roderick Treskes en Dr. ir. Enno van der Velde beiden in de prijzen.
Prof. dr. Katja Zeppenfeld heeft een eredoctoraat van de Aarhus University in Denemarken ontvangen. Zeppenfeld is als hoogleraar verbonden aan de afdeling Cardiologie van het Aarhus Universitair Ziekenhuis in Denemarken. Ze is daar mede verantwoordelijk voor wetenschappelijk onderzoek en behandeling van patiënten met complexe kamerritmestoornissen.
At The Heart Of Learning – Navigating towards educational neuroscience in health professions education
Marjolein Versteeg
Donderdag 21 januari 2021
Promotor: Prof. dr. P. Steendijk
Co-promotor: Dr. A.J. de Beaufort
Multimodality imaging in metabolic heart disease
Arnold CT Ng
23 maart 2021
Promotor: Prof. dr. J.J. Bax
Co-promotor: Dr. V. Delgado
Modulation of airway epithelial cell function by vitamin D in COPD
Jasmijn Schrumpf
20 mei 2021
Promotor: Prof. dr. P.S. Hiemstra
Co-promotor: Dr. A.M. van der Does
Modulation of the inflammatory response following myocardial infarction
Niek Pluijmert
3 juni 2021
Promotor: Prof. dr. D.E. Atsma en Prof. dr. P.H.A. Quax
Advanced echocardiographic techniques in hereditary cardiac diseases
Yasmine Hiemstra
2 september 2021
Promotor: Prof. dr. J.J. Bax
Co-promotor: Dr. N. Ajmone Marsan
Identification and treatment of patients at high cardiovascular risk
Laurien Zijlstra
16 september 2021
Promotor: Prof. dr. J.W. Jukema
Co-promotores: Dr. S. Trompet en Dr. S.P. Mooijaart
Transcatheter interventions for structural heart disease
Frank van der Kley
23 september 2021
Promotor: Prof. dr. M.J. Schalij
Co-promotor: Dr. V. Delgado
The role of advanced echocardiography in patients with ischemic heart disease
Rachid Abou
23 november 2021
Promotor: Prof. dr. J.J. Bax
Co-promotores: Dr. V. Delgado en Dr. N. Ajmone Marsan
Surgical therapy of organic mitral valve disease: Strategy and outcomes
Anton Tomšič
18 februari 2021
Promotor: Prof. Dr. R.J.M. Klautz
Co-promotores: Dr. M. Palmen en Dr. N. Ajmone Marsan
Targeting glycolysis in endothelial cells to prevent intraplaque neovascularization and atherogenesis in mice
Paola Perrotta
24 maart 2021
Promotor: Prof. dr. P.H.A. Quax, Prof. dr. W. Martinet (University of Antwerp)
Co-promotor: Dr. M.R. de Vries
Angiogenesis in mesothelioma
Wieneke Buikhuisen
2 juni 2021
Promotor: Prof. dr. Baas
Co-promotor: Dr. J.A. Burgers (Antoni van Leeuwenhoek)
The aorta in transposition of the great arteries
Roel van der Palen
16 juni 2021
Promotor: Prof. dr. N.A. Blom en Prof. dr. M.G. Hazekamp
Co-promotor: Dr. A.A.W. Roest
Surgical solutions for complex aortic root pathology
Adriaan Schneider
15 september 2021
Promotores: Prof. dr. J. Braun, Prof. dr. M.G. Hazekamp, Prof. dr. R.J.M. Klautz
Modelling the lung in vitro
Sander van Riet
23 september 2021
Promotor: Prof. dr. P.S. Hiemstra
Co-promotor: Dr. R.J. Rottier (Erasmus MC)
Resuscitative Endovascular Balloon Occlusion of the Aorta (REBOA)
Borger van der Burg
7 oktober 2021
Promotor: Prof. dr. J.F. Hamming, Prof. dr. T.E. Rasmussen (F. Edward Hébert School of Medicine, Maryland)
Co-promotor: Dr. R. Hoencamp (Alrijne, Erasmus MC), Dr . T.M. Hörer (Örebro University, Sweden)
Modeling of the Cardiac Sympathetic Nervous System and the Contribution of Epicardium-derived Cells
Yang Ge
15 december 2021
Promotores: Prof. dr. M.J. Schalij en Prof. dr. M.C. de Ruiter
Co-promotor: Dr. J.M. Jongbloed
At The Heart Of Learning – Navigating towards educational neuroscience in health professions education
Marjolein Versteeg
Donderdag 21 januari 2021
Promotor: Prof. dr. P. Steendijk
Co-promotor: Dr. A.J. de Beaufort
Surgical therapy of organic mitral valve disease: Strategy and outcomes
Anton Tomšič
18 februari 2021
Promotor: Prof. Dr. R.J.M. Klautz
Co-promotores: Dr. M. Palmen en Dr. N. Ajmone Marsan
Multimodality imaging in metabolic heart disease
Arnold CT Ng
23 maart 2021
Promotor: Prof. dr. J.J. Bax
Co-promotor: Dr. V. Delgado
Targeting glycolysis in endothelial cells to prevent intraplaque neovascularization and atherogenesis in mice
Paola Perrotta
24 maart 2021
Promotor: Prof. dr. P.H.A. Quax, Prof. dr. W. Martinet (University of Antwerp)
Co-promotor: Dr. M.R. de Vries
Modulation of airway epithelial cell function by vitamin D in COPD
Jasmijn Schrumpf
20 mei 2021
Promotor: Prof. dr. P.S. Hiemstra
Co-promotor: Dr. A.M. van der Does
Angiogenesis in mesothelioma
Wieneke Buikhuisen
2 juni 2021
Promotor: Prof. dr. Baas
Co-promotor: Dr. J.A. Burgers (Antoni van Leeuwenhoek)
Modulation of the inflammatory response following myocardial infarction
Niek Pluijmert
3 juni 2021
Promotor: Prof. dr. D.E. Atsma en Prof. dr. P.H.A. Quax
The aorta in transposition of the great arteries
Roel van der Palen
16 juni 2021
Promotor: Prof. dr. N.A. Blom en Prof. dr. M.G. Hazekamp
Co-promotor: Dr. A.A.W. Roest
Advanced echocardiographic techniques in hereditary cardiac diseases
Yasmine Hiemstra
2 september 2021
Promotor: Prof. dr. J.J. Bax
Co-promotor: Dr. N. Ajmone Marsan
Surgical solutions for complex aortic root pathology
Adriaan Schneider
15 september 2021
Promotores: Prof. dr. J. Braun, Prof. dr. M.G. Hazekamp, Prof. dr. R.J.M. Klautz
Identification and treatment of patients at high cardiovascular risk
Laurien Zijlstra
16 september 2021
Promotor: Prof. dr. J.W. Jukema
Co-promotores: Dr. S. Trompet en Dr. S.P. Mooijaart
Modelling the lung in vitro
Sander van Riet
23 september 2021
Promotor: Prof. dr. P.S. Hiemstra
Co-promotor: Dr. R.J. Rottier (Erasmus MC)
Transcatheter interventions for structural heart disease
Frank van der Kley
23 september 2021
Promotor: Prof. dr. M.J. Schalij
Co-promotor: Dr. V. Delgado
Resuscitative Endovascular Balloon Occlusion of the Aorta (REBOA)
Borger van der Burg
7 oktober 2021
Promotor: Prof. dr. J.F. Hamming, Prof. dr. T.E. Rasmussen (F. Edward Hébert School of Medicine, Maryland)
Co-promotor: Dr. R. Hoencamp (Alrijne, Erasmus MC), Dr . T.M. Hörer (Örebro University, Sweden)
The role of advanced echocardiography in patients with ischemic heart disease
Rachid Abou
23 november 2021
Promotor: Prof. dr. J.J. Bax
Co-promotores: Dr. V. Delgado en Dr. N. Ajmone Marsan
Modeling of the Cardiac Sympathetic Nervous System and the Contribution of Epicardium-derived Cells
Yang Ge
15 december 2021
Promotores: Prof. dr. M.J. Schalij en Prof. dr. M.C. de Ruiter
Co-promotor: Dr. J.M. Jongbloed